هیپنوتیزم چیست؟

الهام ذوالفقاری‌نیا

هیپنوتراپیست و کارشناس ارشد روانشناسی بالینی خانواده درمانی

عضو رسمی انجمن مشاوران بالینی بریتیش کلمبیا

---

هیپنوتیزم اصلا شبیه آن چیزی که در فیلم ها و کارتون ها نشان میدهند نیست. در گذشته به علت ناشناخته بودن آن تا حد زیادی هراس آور بود، ولی امروزه با پیشرفت علم دیگر چنین نیست و میتوان از مزایای این پدیده شگفت انگیزدر زندگی به شکل بهینه و البته تحت نظر و هدایت یک متخصص بهره برد

تحقیقات نشان داده است که اشخاصی که نگاه منفی در مورد هیپنوتیزم دارند هرگز پاسخ خوبی به هیپنوتیزم نشان نمیدهند. لذا قبل از اینکه بگوییم هیپنوتیزم چه چیزی هست، بهتر است اول بررسی کنیم هیپنوتیزم چه چیزی نیست.

آیا هیپنوتیزم یک خواب است؟ این یک اشتباه رایج است. چرا که اولین نفری که این پدیده را کشف کرده گمان میکرده است که حالتی از خواب را کشف کرده است ولی بعدها بررسیها نشان داد که وجه مشترکی بین خواب و هیپنوتیزم وجود ندارد. در حقیقت هنوز عامه مردم این پدیده را نوعی خواب مصنوعی یا خواب مغناطیسی میشناسند در صورتیکه اینطور نیست و تنها شباهت آن با خواب این است که در هر دو حالت چشم فرد بسته است. اگر کسی خوابیده باشد که خواب است و دیگر در حالت هیپنوز نیست و به هیپنوتیزم جواب نمیدهد.

خوب مگرخواب این نیست که بدن در آرامش است، نفسها آرام و چشمها بسته است؟ خیر، امواج مغزی فردی که در خواب است با امواج مغزی فردی که در هیپنوتیزم است متفاوت است و حواس پنج گانه در خواب تا یک آستانه خاصی از کار می افتند. ولی درفردی که تحت هیپنوتیزم است همه حواس پنج گانه کار میکنند، با اینکه چشمها بسته است، متوجه جابجایی و کم یا زیاد شدن نور میشود، صدای درمانگر را هر کجا برود، دنبال میکند و تمام حواسش بطور کامل کار میکنند.پس هیپنوتیزم علی رغم تفکر عمومی خواب نیست.

سوال: آیا در هنگام هیپنوتیزم، فرد اراده خود را از دست میدهد و تحت کنترل و سلطه قرار میگیرد؟

خیر، گرچه در کارتونها و فیلمهای سینمایی نشان میدهند که شخصی که هیپنوتیزم میکند به شخص یک چیزهایی را تلقین میکنند و شخص مثل یک عروسک کوکی بدون اینکه اراده ای داشته باشد و بفهمد، همان دستورات را انجام میدهد، ولی هیپنوتیزم چنین قابلیتی ندارد و فرد در هیپنوتیزم تحت کنترل قرار ندارد. در واقع اگر شخصی با درمانگر همکاری نکند هیپنوتیزم امکان پذیر نیست. در هیپنوتیزم چیزی یا عملی به کسی تحمیل نمیشود بلکه حالتی است که خود شخص بوجود می آورد و درمانگر تنها به عنوان یک کمک کننده و تسهیل کننده عمل میکند . درمانگر هرگز درخواست نمیکند که فرد کاری را انجام دهند که مایل به انجام آن نباشد. شخص هر وقت احساس کند که آنچه به او میگوید مخالف و مغایر با اصول ارزشی اش است، بلافاصله میتواند خود را به حالت هوشیاری برگزداند و هرگز مجبور نخواهد بود که حرفی بزند یا رفتاری بکند که مایل به انجام آن نیست. بنابراین فرایند هیپنوتیزم یک فرایند و کوشش تیمی و دو نفره و بر اساس همکاری هر دو سوی قضیه است.

آیا فقط آدمهای ضعیف و مریض قابلیت هیپنوتیزم دارند؟

این جمله هم یک افسانه است چرا که هیپنوتیزم ربطی به بیماری و اراده ندارد. آدمهای قوی و با اراده هم برای افزایش توانایی خودشان میتوانند از هیپنوتیزم استفاده کنند مانند هیپنوتیزم ورزشی.

آیا هیپنوتیزم یک درمان است؟

هیپنوتیزم به خودی خود یک درمان نیست یعنی قرار گرفتن در وضعیت مغزی هیپنوتیزم منجر به درمان بیماری خاصی نمیشود مگر اینکه پیشنهادات درمانی مناسب با توافق درمان گیرنده توسط درمانگر داده شود.

آیا هیپنوتیزم خطرناک است؟ زیر نظر درمانگری که هیپنوتیزم را میشاسد، خطرناک نیست بلکه هیپنوتیزم در دستان افراد ناشی و تحت آموزش قرار نگرفته خطرناک است.

و اما هیپنوتیزم چسیت؟

هیپنوتیزم یک حس خوشایند در وضعیت طبیعی مغز است که در آن جذب درونی و توجه متمرکز و شبیه وقتی است که در کودکی با ذره بین در آفتاب بازی میکردیم. وقتی اشعه افتاب متمرکز میشود، قدرت بیشتری پیدا میکند. همینطور وقتی ذهن و حواس ما متمرکز میشود، ممکن است بتوانیم استعدادهای خود را شکوفا کنیم و از قدرت ذهنمان بیشتر استفاده کنیم مثلا احساس درد را از بین ببریم. و متوجه میشویم علی رغم تفکرعمومی برخروج از کنترل، متوجه میشویم حقیقتا هیپنوتیزم در نهایت کار، منجر به کسب مهارت خود کنترلی میشود.

در بالا توضیح داده شد که هیپنوتیزم یک حالت طبیعی از توجه متمرکز و یک وضعیت 100٪ طبیعی از هوشیاری است و یکی از جذاب ترین پدیده های ذهن انسان است.

توانایی شما برای ورود به این وضعیت هوشیاری منحصر به فرد و لذت بخش، فرصت های بی شماری را برای شفابخشی، کشف و بوجود آوردن تغییر در پیش رویتان قرار میدهد.

وقتی وارد حالت هیپنوتیزم می شوید، می توانید از افکار ، استعدادها و تجربیات خود به روشهایی استفاده کنید که معمولاً درحالت عادی در دسترس شما نیست. دراین حالت شما می توانید با کمک یک هیپنوتراپیست، توانایی هایی را در فرد ایجاد کنید که امکان تغییرات مطلوب در افکار، احساسات و رفتارها را ممکن می سازد.

یعنی اجازه می دهد تا تغییراتی را که معمولاً نمی توانید آگاهانه بوجود آورید، به طور خودکار ، در حالت هیپنوتیزمی، رخ میدهد.

توجه داشته باشید که هیپنوتیزم به خودی خود درمان نیست بلکه یک ایزار قوی در دستان یک هیپنوتراپیست است و میتواند بخشی از یک درمان جامع باشد.

در چه مواردی استفاده از هیپنوتیزم اثربخش است و میتواند باعث بهبودی شود؟

• افسردگی

• ترک سیگار

• کاهش وزن

• انواع فوبیا و ترس های آزاردهنده

• کنترل انواع اضطراب و آرامش فردی

• افزایش عملکرد شخصی و عزت نفس

• تقویت اراده، پشتکار در کارهای سخت

• پیشرفت بهتر و بیشتر در ورزش

• تثبیت رفتار و روحیه بهتر در افراد

• افزایش تمرکز حواس و تقویت حافظه

• حذف خاطرات ناخوشایند گذشته و رهایی از خاطرات

• تغییر عادات و رفتار مرتبط با مطالعه و آمادگی برای امتحان

• تغییر عادت های بد و احساسات منفی همراه با جایگزینی عادت های مثبت

• اختلالات سایکوسوماتیک

• درد وکنترل آن (سردرد ، تنش و سردردهای میگرنی، تسکین دردهای مزمن و دردهای عصبی در سایر قسمت های بدن، مانند درد پشت و یا درد دوره ای و قاعدگی زنان)

• کمک به درمان اختلالات جنسی (اختلال نعوظ – انزال زودرس – ترس از نزدیکی در زنان و واژینیسم)

• اختلالات خواب (کابوسهای شبانه و بی خوابی)

• آماده سازی برای عمل جراحی

• زایمان بدون درد، ارتباط عاطفی و احساسی با جنین و لذت بردن از بارداری

گرچه هیپنوتیزم یکی از ابزارهای قدرتمند برای درمان است، با این وجود، ممکن است برای همه مراجعین مفید و مناسب نباشد. تصمیم به استفاده از هیپنوتیزم به عنوان یک جزء از درمان، تنها با مشورت و تشخیص یک درمانگر واجد شرایط که در استفاده و محدودیت های آن آموزش دیده است ، می تواند گرفته شود.

"مجموعه روانشناسی و هستی شناسی براکا" این افتخار را دارد که در جلسات هیپنوتیزم درمانی تأثیر مثبتی بر زندگی مراجعین خود بگذارد.